ABN AMRO: 'Grootste crises voor voedingssector zijn voorbij'

Handelaren en verwerkers van voeding hebben de afgelopen jaren een aantal crises moeten doorstaan. Tijdens de coronapandemie zagen horecaleveranciers hun omzet verdampen door de verplichte sluiting van de restaurants. De coronacrisis werd gevolgd door een energiecrisis; dit leverde met name kopzorgen op bij bedrijven die geen vaste energiecontracten hadden. Voor veel levensmiddelenbedrijven kwamen daar hoge grondstofkosten bij. Zo kregen zuivelverwerkers met hoge zuivelprijzen te maken en industriële bakkerijen met flink gestegen tarweprijzen. Tot slot kregen bedrijven te maken met dalende volumes als gevolg van de torenhoge inflatie.

De afgelopen jaren zijn dus gekenmerkt door een opeenstapeling van excessen. Een groot deel van deze uitdagingen lijkt komend jaar wat meer op de achtergrond te verdwijnen. Zo is er nauwelijks nog iets te merken van de sluitingen tijdens de coronapandemie. Consumenten weten de restaurants weer goed te vinden en de volumes bevinden zich weer op het niveau van voor de pandemie. Onderliggend hebben horecaondernemers nog wel pijn, doordat ze met hoge schulden kampen die ze aan zijn gegaan om de coronaperiode te overbruggen.

Ook de enorme stijging van de kosten – zoals van energie, grondstoffen en verpakkingen – in 2022 en een deel van 2023 is grotendeels voorbij. Weliswaar zijn veel kosten nog hoog, maar de daling is ingezet. Zo nemen de wereldmarktprijzen voor voedsel sinds het tweede kwartaal van vorig jaar af. Deze prijsdaling is terug te zien bij onder meer granen, plantaardige oliën en zuivel.

Niet alleen de grondstofprijzen zijn gedaald, ook de prijzen van gas zijn een stuk minder hoog dan in 2022 en begin 2023. De gasvoorraden zijn goed gevuld en de vraag is lager.

Wel is er door de hoge inflatie en de lagere koopkracht in 2023 een volumedaling ingezet. Dit speelt de levensmiddelenindustrie nog steeds parten; in 2023 daalde de productie met 1,5 procent. Dit jaar verwacht ABN AMRO echter een lichte stijging van de volumes omdat de koopkracht naar verwachting in het tweede helft van dit jaar herstelt.

Veel van de genoemde excessen lijken dus voorbij, maar er zijn nog veel andere uitdagingen die nu weer hoger op de agenda van voedselbedrijven komen te staan.

Zo zullen de voedselprijzen naar verwachting de komende jaren volatiel blijven. Door extremere weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering blijft de beschikbaarheid van agrarische grondstoffen minder voorspelbaar. Dit geldt zowel binnen als buiten Nederland. Dit is een risico dat individuele bedrijven hard kan raken, met name bedrijven die hun grondstoffeninkoop niet hebben gespreid maar afhankelijk zijn van een beperkt aantal landen die bovendien gevoelig zijn voor klimaatverandering. ABN AMRO verwacht dat de beschikbaarheid en prijsvolatiliteit van grondstoffen de komende jaren een steeds grotere uitdaging vormt.

Door een structureel arbeidstekort is het lastig voor bedrijven om vacatures in te vullen. Een lichte stijging van het aantal faillissementen geeft weliswaar wat meer verlichting op de arbeidsmarkt, maar deze blijft krap door overheersende structurele factoren zoals vergrijzing en een hogere vraag vanuit de dienstensector. Mede door de krappe arbeidsmarkt nemen ook de lonen dit jaar nog toe. ABN AMRO verwacht voor dit jaar een loongroei van 5,2 procent. Dit betekent dat de levensmiddelenindustrie tegelijk te maken krijgt met hogere loonkosten.